Een bezoek van marskramer Job: In voor en in tegenspoed.

Als marskramer Job bezoek ik ouderen met dementie in verzorgings- en verpleeghuizen. Met een koffertje en een stofjas vol met prachtige herinneringen aan vroeger stap ik letterlijk in de belevingswereld van ouderen met dementie. Mijn bezoek is vooral afgestemd op de persoonlijke behoeftes van de ouderen. In het contact maak ik gebruik van alle zintuigen. Juist door geen plan of doel te stellen ontstaan vaak de mooiste contactmomenten. Een bijzonder contact waarin je de mens achter de dementie beter leert kennen en begrijpen. Ieder mens heeft een verhaal met zijn eigen geschiedenis en levenservaringen. Graag wil ik jullie meenemen in deze bijzondere ontmoetingen in de beleefwereld van ouderen met dementie. De naam van de bewoner is in het beschreven verhaal aangepast in verband met de privacy.

 In voor en in tegenspoed

 Job zit in de huiskamer naast mevrouw van der Molen als even later een zorgmedewerkster met mevrouw Kalisvaart binnenkomt. Ze is erg verdrietig en wordt door de zorgmedewerkster begeleid naar een comfortabele stoel. Wanneer mevrouw Kalisvaart is gaan zitten en van de zorgmedewerkster een glas sap heeft gekregen, wordt ze in tranen achtergelaten. Voor haar verdriet lijkt geen aandacht te zijn. Mevrouw Kalisvaart scheurt een krant in stukken die naast haar op een tafeltje ligt.

Job maakt op afstand oogcontact met mevrouw Kalisvaart en vraagt met handgebaren of hij bij haar mag komen. Met een knikje geeft mevrouw Kalisvaart aan dat het goed is.

Job pakt de bureaustoel achter de computer vandaan en gaat naast mevrouw Kalisvaart zitten en troost haar door zijn hand op haar schouder te leggen. Mevrouw Kalisvaart kan zich door haar tranen heen moeilijk verwoorden. ‘Rustig’, geeft Job aan: ‘vertel maar.’  ‘Ik begrijp niet wat ik heb misdaan’ laat mevrouw Kalisvaart weten. ‘Ik weet het ook niet meer.’ Wat de aanleiding was voor haar verdriet was nu even niet van belang. Belangrijk was dat mevrouw Kalisvaart zich gehoord voelde en haar gevoel kon uitten. Job herhaalt begripvol de woorden die een wat onduidelijk verhaal vormen. Mevrouw Kalisvaart lukt het niet meer goed om juiste woorden in haar geheugen te vinden en die vervolgens te benoemen. Mevrouw vertelt even later dat zij uit een gezin komt met zeven kinderen en deelt haar herinneringen over haar ouderlijk huis ‘de boerderij’, de prachtige bloemen in de thuis, zomers zwemmen in het Amsterdam-Rijnkanaal en in de winter werd er geschaatst. Met plezier terugdenkend aan vroeger koestert mevrouw Kalisvaart haar jeugdherinneringen, die haar verdrietige stemming doet omslaan. Mevrouw Kalisvaart is gaande het gesprek rustiger geworden en komt nu ook beter uit haar woorden.

Even later komt mevrouw Kalisvaart tot de ontdekking dat ze haar trouwring mist en bekijkt haar handen. Ze gaat op zoek in een buideltasje wat om haar hals hangt. Uit het tasje komen allemaal theelepeltjes tevoorschijn. Algauw komt mevrouw Kalisvaart tot de ontdekking dat haar trouwring niet in haar buideltasje zit. ‘Kun jij niet even op mijn kamer kijken?’ vraagt mevrouw Kalisvaart aan Job. ‘Ik vraag het dadelijk even aan de zuster’ laat Job haar weten. Mevrouw Kalisvaart laat Job weten dat haar man een paar jaar terug is overleden. ‘Hij hield erg van zingen’ vertelt Mevrouw Kalisvaart: ‘Op zijn begrafenis kwam er een onbekende vrouw naar mij toe en vroeg of zij een lied mocht zingen. Zomaar uit het niets. Het was werkelijk waar prachtig.’ ‘Ze zong vast als een engel’ geeft Job te kennen. ‘Nou, zoiets was het wel’ laat mevrouw Kalisvaart weten. Ze vertelt ook dat zij vroeger veel gebridged heeft en door haar man werd aangemoedigd dit te blijven doen. Uit haar verhaal kwam sterk naar voren dat zij zich gesterkt voelde door de woorden van haar man ‘om toch door te blijven gaan’ in voor en in tegenspoed. De persoonlijke aandacht heeft mevrouw Kalisvaart zichtbaar goed gedaan. Ze maakt een ontspannen indruk en heeft een tevreden glimlach op haar gezicht. Marskramer Job kan mevrouw Kalisvaart met een gerust hart achterlaten.

Toelichting: Ouderen met dementie die voorwerpen verzamelen zoals theelepeltjes doen dit vaak uit angst om niet de controle kwijt te raken en de grip op het leven te verliezen. Wees daarom voorzichtig met het opruimen of weggooien van voorwerpen die juist voor ouderen met dementie heel belangrijk en waardevol kunnen zijn. De trouwring is voor mevrouw Kalisvaart niet alleen een dierbare herinnering, het is veel meer dan dat: een belangrijke houvast in voor en in tegenspoed.