Column: De broek of de rok aan hebben?

Ouderwets, maar toch stoer!
Robbie Williams droeg een kilt tijdens zijn concert en ook David Beckham is ook wel eens in een rok gesignaleerd. Op de catwalk zie je ook regelmatig mannen in kilts en sarongs voorbij komen. Niet zo heel vreemd dus. Op zaterdag 2 september 2017 werd er in Nijmegen een rokjesdag voor mannen georganiseerd en konden vrouwen (en mannen die daarvan hielden) naar mannen benen kijken. Met ‘rokjesdag’ wordt eigelijk bedoeld dat mannen naar vrouwen benen kunnen kijken. Waarom kunnen we het dan niet, met de emancipatie, het van een andere kant bekijken? Zoals laatst nog de Hema aankondigde ‘gender neutrale kinderkleding’ te gaan verkopen. Waarom ook niet? Zijn we in het verleden al niet (te)veel ‘in hokjes’ gaan denken, en nog steeds!? Het bericht op Facebook van rokjesdag voor mannen bracht mij op het idee voor het maken van deze foto.

De zwart geplooide rok met geruite schort is onderdeel van het traditionele Spakenburgse kostuum. Nu bijna 10 jaar geleden schreef ik het boek ‘Dag oma Kraplap’ over het verdwijnen van de klederdracht. Het verhaal in het boek begint met een foto van mij uit 1986 en op die foto draag ik een jurkje. Fragment uit het boek: “Op zondagmiddag deden mijn ouders mij soms een jurkje aan, een jurkje speciaal voor jongetjes. Mijn jurkje leek erg veel op de kleding die mijn oma nog dagelijks aanhad. Nu liep ik net als oma in klederdracht.” Een jongetje in een jurkje? Sommige mensen kunnen het zich misschien niet voorstellen, maar lang geleden (eind 19de eeuw) was het in Nederland algemeen gebruik dat jongetjes een jurkje droegen. Pas als het jongetje zindelijk was geworden kreeg het een broekje aan. ‘Wie het verleden niet eert, is het heden niet weerd’. Nu 31 jaar later draag ik opnieuw ‘een soort van jurk’. De rok en schort is van mijn oma geweest, die tot aan haar dood (in 2016) klederdracht droeg. Ik herinner mij nog als oma dan snel liep dan sloegen de lange rokken tegen haar benen aan. Pauline Broekema beschreef in haar boek ‘Nooit in Burger’ heel typerend de rok van een Scheveningse vrouw, ’Als ze naar de keuken van haar aanleunwoning loopt ruisen haar rokken’. Prachtig verwoord. Of zoals een Volendamse in het boek ‘VoorGoed’ aangaf, ‘Ik kan het de Volendammers toch niet aandoen om nu nog mijn kromme bennen met spataderen te laten zien’. De vrouwen in klederdracht die later hun rok wegens omstandigheden moesten verruilen voor een broek konden daar vaak met moeite aan wennen. Misschien is dit ook wel een soort van eerbetoon of toch een stukje emancipatie?

Een tijdje terug nam ik contact op met de Amersfoortse fotograaf Richard van den heuvel en vroeg hem of hij aan de hand van ‘Rokjesdag voor Mannen’ deze foto(s) met mij wilde maken. Richard was laatst zelf geïnspireerd geraakt door een foto die rond ging op sociaal media. Op de foto stonden een groep mensen achter dranghekken te wachten op ‘hoog bezoek’, allemaal met hun mobiele telefoon in de aanslag. Helemaal vooraan stond een klein oud vrouwtje met een glimlach op haar gezien, zonder mobiele telefoon. In de foto zie je in de rok met schort dat kleine oude vrouwtje en het overige van de foto laat de hedendaagse situatie zien, in de aanslag. Klik… de foto is gemaakt!
Fout of niet… de foto is prachtig geworden! Richard, Bedankt!

Tekst: Hugo de Graaf.
Fotografie: Richard van den Heuvel.
Locatie: De Nieuwe Stad, Amersfoort.